Is het echt vegan?
Volgens de Britse Vegan Society is veganisme ‘Een levenswijze waarbij men voor zover mogelijk en haalbaar probeert om alle vormen uitbuiting van en wreedheid naar dieren voor voedsel, kleding en andere doeleinden te vermijden.’ Dat lijkt op het eerste gezicht duidelijk, maar in de praktijk verschillen vegans van mening over hoever je hierin zou moeten gaan.
Een veganist eet in ieder geval geen vlees, vis, gevogelte, melk, ei, kaas, gelatine, honing en andere ingrediënten die aanwijsbaar van of door dieren gemaakt zijn. Veganisten vermijden ook zo veel mogelijk producten die op dieren zijn getest. Verder is er een groot grijs gebied met e-nummers die meestal -maar niet altijd- plantaardig zijn, ongespecificeerde aroma’s, dranken die gezuiverd kunnen zijn met dierlijke hulpstoffen en producten die gemaakt worden door bedrijven die dierproeven doen.
Op deze blog hanteer ik een definitie van veganistisch die hopelijk voor zo veel mogelijk vegans acceptabel is, maar die tegelijkertijd rekening houdt met de beperkingen waar je tegenaan loopt als je probeert te bepalen of een product zonder gebruik van dieren gemaakt is. Hieronder leg ik voor een aantal belangrijke aspecten uit hoe ik erin sta.
Proefdiervrij
Medicijnen moeten volgens de wet verplicht op dieren worden getest. Als je medicijnen nodig hebt ontkom je er dus niet aan om op dieren geteste producten te gebruiken. Helaas doen ook de producenten van cosmetica en voedingsmiddelen soms dierproeven om aan te tonen dat bepaalde producten veilig of gezond zijn. Gelukkig worden deze dierproeven steeds meer aan banden gelegd. In Europa mogen cosmetica bijvoorbeeld in principe niet meer op dieren getest worden. Op deze blog hanteer ik als criterium dat het product zelf niet op dieren mag zijn getest. Ik kijk niet of de ingrediënten ooit op dieren zijn getest of dat de producent voor andere doeleinden dierproeven doet. Dit is vooral uit praktische overwegingen, omdat het voor veel producten moeilijk is om deze dingen goed uit te zoeken.
‘Bevat sporen van’
Op veel producten staat onder de ingrediëntenlijst een allergiewaarschuwing zoals ‘kan sporen van melk bevatten’, ‘bevat sporen van ei’, ‘kan vis bevatten’. Als er zo’n waarschuwing op de verpakking staat, betekent dit dat er in de fabriek waar het product gemaakt is ook andere producten gemaakt worden waar deze allergenen in verwerkt zitten. Er kunnen door kruisbesmetting dus heel kleine spoortjes van het allergeen op het product zitten. Voor de meeste vegans inclusief mijzelf is dat geen reden om zulke producten te vermijden. Zolang de ingrediënten van het product zelf maar vegan zijn.
E-nummers
E-nummers zijn door de Europese Unie goedgekeurde hulpstoffen zoals bakpoeder, vitamine C, vetzuren en kleurstoffen. Ze kunnen uit minerale, plantaardige of dierlijke bronnen gemaakt worden. Een paar e-nummers zijn altijd dierlijk: E120 (karmijnrood uit luizen), E901 (bijenwas), E904 (schellak) en E966 (lactitol). Er zijn ook e-nummers waarvan zowel dierlijke als plantaardige versies bestaan. De Vereniging voor Veganisme heeft hier een lijst van gemaakt. Deze is heel compleet, maar daardoor ook wat lastig in het gebruik. Er staan veel e-nummers op die in theorie dierlijk zouden kunnen zijn, maar die in de praktijk eigenlijk altijd van planten worden gemaakt. Melkzuur komt bijvoorbeeld onder andere voor in yoghurt en verzuurde melk, maar voor commerciële doeleinden wordt het eigenlijk altijd uit plantaardige suiker gemaakt. Iedere veganist kan voor zichzelf kiezen welke e-nummers hij/zij wel of niet acceptabel vindt. Op websites zoals goedgeweten en foodinfo kun je informatie lezen over de herkomst van deze stoffen. Op Gewoon Vegan zet ik in principe alleen producten waarvan het aannemelijk is dat de gebruikte e-nummers plantaardig zijn. In twijfelgevallen vraag ik de herkomst van de e-nummers na bij de fabrikant of ga ik uit van informatie van andere mensen die het hebben nagevraagd.
Aroma’s
Op heel veel producten staan ongespecificeerde aroma’s in de ingrediëntenlijst. Deze zijn vaak vegan, maar ze kunnen dierlijke bestanddelen bevatten. Vaak kun je op basis van allergie informatie een aantal dierlijke ingrediënten uitsluiten. Ei, melk, vis en schaaldieren gelden wettelijk als allergenen en moeten op de verpakking vermeld worden. Het aroma kan dan in theorie nog steeds o.a. vlees, bevergeil en honing bevatten, omdat deze niet als wettelijke allergenen beschouwd worden en dus niet vermeld hoeven te worden. Dit komt echter niet zo vaak voor. Tenzij er aanleiding is om aan te nemen dat het aroma dierlijk zou kunnen zijn, ga ik er daarom van uit dat het vegan is.
Filters
Heldere dranken zoals wijn, bier en sappen kunnen gezuiverd zijn met behulp van dierlijke hulpstoffen zoals gelatine en isinglass. Dit hoeft niet op de verpakking te worden vermeld, en je kunt hier alleen achter komen door contact op te nemen met de producent, in de hoop dat die het weet. Voor alcoholische dranken bestaan er inmiddels uitgebreide lijsten van vegans die deze informatie bij producenten hebben opgevraagd, zodat het relatief makkelijk is om vegan gefilterde wijn of bier te kopen. Zie bijvoorbeeld Barnivore en de wijndatabase van Rick en Dani. Het wordt lastiger als de wijn of sap ergens in verwerkt is. Op Gewoon Vegan houden we rekening met filtermethodes voor zover er informatie over beschikbaar is. Als er bijvoorbeeld over de azijn geen informatie is, ga ik er van uit dat het vegan is, totdat ik informatie tegenkom die het tegenovergestelde laat zien. Als ik weet dat de azijn niet vegan gefilterd is zet ik er een opmerking bij, voor de mensen die daar rekening mee willen houden.
Overige
Sommige vegans vermijden ook producten waar palmolie in zit of die niet fair trade en/of biologisch zijn. Voor deze mensen heb ik tags aangemaakt, zodat geschikte producten makkelijk te vinden zijn.
13 Reacties
NB. Let op: in zogenaamde 100% plantaardige margarine worden vaak vitamines D en A toegevoegd, die meestal niet plantaardig zijn. Omdat het hierbij gaat om een percentage beneden een bepaalde norm is de producent niet verplicht hiervan melding te maken - vitamine D wordt in dit geval uit wolvet gewonnen. Waarschijnlijk geldt dit ook voor de vitamine B12 in de vleesvervangers, alsmede de ijzer. Ik zet ook vraagtekens bij producten van Alpro zoals sojadrank en amandelmelk e.d.
Hoi Edwin, de vitamine D in margarine is inderdaad bijna altijd gemaakt van schapenwolvet. Vitamine A, B12 en ijzer zijn over het algemeen wel vegan voor zover ik weet. Bij vitamine A/betacaroteen wordt soms wel gelatine als hulpstof toegevoegd, wat dan niet als ingrediënt vermeld wordt. Alpro vertrouw ik wel. Ze labelen bijna al hun producten expliciet als vegan, en zijn ook goed te benaderen voor vragen over de vegan status van hun producten.
Lieve Martine, Je geeft aan bij de aroma's: Tenzij er aanleiding is om aan te nemen dat het aroma dierlijk zou kunnen zijn, ga ik er daarom van uit dat het vegan is. Wanneer is er voor jou aanleiding om aan te nemen dat het aroma dierlijk zou kunnen zijn? En dat vit. D. niet vegan is geldt dit alleen voor vit. D. in margarine of voor vit. D altijd? Liefs, Marijke
Hoi Marijke, aanleiding om aan te nemen dat het aroma dierlijk zou kunnen zijn is bijvoorbeeld bij hartige producten zoals soepen en kruidenmixen voor maaltijden. Die bevatten soms vleesaroma. Vitamine D3 is eigenlijk altijd in alle producten dierlijk (uit schapenwolvet) tenzij er expliciet bij staat dat het vegan is (uit korstmos). Vitamine D2 is wel vrijwel altijd vegan, uit paddenstoelen.
Op de website www.veganisme.org staat een mooi overzicht van E-nummers en hun oorsprong (plantaardig, dierlijk, mogelijk dierlijk). Weet iemand of er ook zoiets bestaat voor vitamines, aroma's en andere toevoegingen aan producten? Edwin wijst er hierboven bijvoorbeeld op dat vitamines A en D vaak van dierlijke oorsprong zijn, maar een lijst hiervan is lastig te vinden.
Hoi Liza, op de Vegan Wiki staat hier meer informatie over. Vitamine A in producten is normaal gesproken vegan, maar in dranken wordt het soms gebruikt met gelatine als hulpstof, zonder dat dat op het etiket hoeft te staan. http://wiki.veganisme.org/index.php/Veganistische_producten
Misschien staat het wel ergens op de site en zie ik het over het hoofd maar Becel orginal en olijf om in te bakken zijn ook vegan. Had er foto's van gemaakt maar die kan ik hier dus helaas niet plaatsen. Overigs vind ik dit een geweldige site waar ik als beginnende vegan veel aan heb.
Dankjewel Katinka! Er zijn ineens zo veel vegan margarines bij gekomen, dat ik nogal achterloop met dingen op de site zetten. Ik houd zo niet van 'boter' op mijn brood, dus we gebruiken het ook weinig.
Vitamine D2 is altijd plantaardig en vitamine D3 is altijd dierlijk. Voor zover ik weet zijn ze verplicht om op de verpakking te zetten om welke vorm van vitamine D het gaat.
Hoi Tara, dat klopt niet. Er is ook vegan D3 uit korstmos, en dat wordt steeds vaker gebruikt. Er zijn heel veel verpakkingen waar niet op staat welke vorm van D is gebruikt, dus daar leid ik uit af dat het niet verplicht is om dit erop te zetten.
Hoi Martine, een kennis van mij beweert dat alle e-nummers en conserveringsmiddelen in voedsel getest worden op dieren. Is dat waar?
Hoi Jennifer, ik weet niet of er voor álle e-nummers dierproeven zijn gedaan, maar nieuwe ingrediënten worden inderdaad vaak op dieren getest. Erwten-proteïne bijvoorbeeld ook, en dat heeft niet eens een e-nummer. De definitie van veganisme is, dat we producten waar dieren voor geleden hebben vermijden 'voor zover mogelijk en uitvoerbaar'. Het is vrijwel niet te doen om alle producten te vermijden waar ooit dierproeven voor zijn gedaan, dus dit nemen we niet mee in de beoordeling of producten vegan zijn.
Hoi! Soms wisselt de leverancier voor aroma's of e-nummers en de producenten geven dit niet direct aan. Checken jullie bij oudere producten nog na of het product nog steeds vegan is?
Schrijf een reactie